Trong các chương trình mô phỏng y học, thảo luận nhóm sau tình huống mô phỏng (debriefing) là một phần quan trọng để giúp người học, từ sinh viên y khoa đến bác sĩ thực tập, phản ánh và học hỏi từ trải nghiệm của họ. Tuy nhiên, một thách thức phổ biến trong các buổi thảo luận nhóm là khi một hoặc vài thành viên chiếm ưu thế, làm lu mờ tiếng nói của những người khác và cản trở quá trình học tập chung. Bài viết này, được viết để cung cấp các chiến lược thực tiễn để quản lý hiệu quả các thành viên chiếm ưu thế, đảm bảo một buổi thảo luận nhóm công bằng và hiệu quả.

 

Vai trò của thảo luận nhóm trong mô phỏng y học

Thảo luận nhóm sau mô phỏng là cơ hội để người học phân tích hành động của mình, khám phá các quyết định lâm sàng và phát triển các kỹ năng tư duy phản biện. Tại Việt Nam, nơi mô phỏng y học đang ngày càng được tích hợp vào các chương trình đào tạo tại các trường như đại học y dược hoặc các bệnh viện lớn, một buổi thảo luận nhóm thành công đòi hỏi sự tham gia tích cực từ tất cả các người học. Khi một thành viên chi phối cuộc thảo luận, điều này có thể dẫn đến việc bỏ lỡ các quan điểm đa dạng, làm giảm hiệu quả học tập và gây ra sự bất mãn trong nhóm.

Các dấu hiệu của một thành viên chiếm ưu thế bao gồm: nói liên tục mà không nhường lời, cắt ngang người khác, hoặc áp đặt ý kiến của mình lên nhóm. Trong bối cảnh văn hóa Việt Nam, nơi sự tôn trọng thứ bậc và sự rụt rè trong giao tiếp có thể ảnh hưởng đến động lực nhóm, người hướng dẫn cần nhạy bén trong việc xử lý những tình huống này để khuyến khích sự tham gia bình đẳng.

Chiến lược quản lý thành viên chiếm ưu thế

Dưới đây là một số chiến lược mà người hướng dẫn buổi học có thể áp dụng để quản lý các thành viên chiếm ưu thế trong các buổi thảo luận nhóm:

1. Thiết lập quy tắc cơ bản từ đầu: Trước khi bắt đầu buổi thảo luận, người hướng dẫn nên thiết lập các quy tắc rõ ràng, chẳng hạn như "mỗi người chỉ nói trong một khoảng thời gian nhất định" hoặc "đảm bảo mọi người đều có cơ hội chia sẻ." Ví dụ, hướng dẫn có thể sử dụng bảng quy tắc hiển thị trên màn hình để nhắc nhở người học.
2. Sử dụng kỹ thuật điều hướng khéo léo: Khi một người học bắt đầu chiếm ưu thế, người hướng dẫn có thể lịch sự ngắt lời bằng cách ghi nhận ý kiến của họ và chuyển hướng sang người khác. Ví dụ: "Cảm ơn bạn Minh đã chia sẻ quan điểm chi tiết. Bây giờ, chúng ta hãy nghe ý kiến của Lan về tình huống này." Cách tiếp cận này vừa tôn trọng người nói vừa khuyến khích sự tham gia của người khác.
3. Áp dụng các công cụ thảo luận có cấu trúc: Các phương pháp như "vòng tròn chia sẻ" (mỗi người lần lượt nói mà không bị gián đoạn) hoặc sử dụng các câu hỏi định hướng cụ thể (ví dụ: "Bạn nghĩ gì về quyết định sử dụng thuốc trong tình huống này?") có thể giúp cân bằng sự tham gia. Những công cụ này đặc biệt hữu ích trong các lớp học đông người tại các trường y khoa Việt Nam.
4. Khuyến khích phản hồi từ những thành viên ít nói: Người hướng dẫn có thể chủ động mời những người học ít nói chia sẻ ý kiến bằng cách đặt câu hỏi trực tiếp hoặc tạo không gian an toàn cho họ. Trong văn hóa Việt Nam, nơi một số người học có thể ngại bày tỏ trước các bạn cùng lớp hoặc giảng viên, điều này đặc biệt quan trọng. Ví dụ: "Hương, bạn có nhận xét gì về cách nhóm xử lý tình huống này không?"
5. Xử lý riêng tư nếu cần Thiết: Nếu hành vi chiếm ưu thế tiếp diễn, người hướng dẫn có thể trao đổi riêng với người học sau buổi thảo luận để giải thích tác động của hành vi đó và khuyến khích họ nhường lời cho người khác. Cách tiếp cận này phù hợp với văn hóa Việt Nam, nơi các cuộc trò chuyện riêng tư thường được đánh giá cao hơn việc sửa lỗi công khai.
6. Sử dụng công nghệ hỗ trợ: Trong một số trung tâm mô phỏng hiện đại tại Việt Nam, các công cụ như ứng dụng khảo sát trực tuyến có thể được sử dụng để thu thập ý kiến ẩn danh từ tất cả người học, giảm thiểu sự chi phối từ một cá nhân.

Tầm quan trọng của việc quản lý thảo luận nhóm hiệu quả

Trong bối cảnh giáo dục y khoa tại Việt Nam, nơi áp lực học tập cao và số lượng sinh viên trong một lớp thường đông, việc quản lý các buổi thảo luận nhóm hiệu quả là yếu tố then chốt để tối đa hóa lợi ích của mô phỏng y học. Một môi trường thảo luận công bằng không chỉ giúp người học phát triển kỹ năng lâm sàng mà còn rèn luyện khả năng làm việc nhóm và giao tiếp - những kỹ năng thiết yếu trong thực hành y tế.

Hơn nữa, việc xử lý tốt các thành viên chiếm ưu thế có thể nâng cao uy tín của các trung tâm mô phỏng y học tại Việt Nam. Điều này cũng góp phần xây dựng một văn hóa học tập tôn trọng và hợp tác, phù hợp với các giá trị văn hóa Việt Nam về sự hài hòa và đoàn kết.

 

Tài liệu tham khảo: https://www.healthysimulation.com/participant-dominates-debrief/

Trung tâm Thực hành Mô phỏng Y khoa: https://cmp.duytan.edu.vn/trung-tam-mo-phong-y-khoa

 

Tác giả: ThS. BS. Nguyễn Đình Tùng

Người duyệt bài: ThS. BS. Nguyễn Đình Tùng

Người đăng bài: CN. Lê Thị Hoa