Ngủ trưa có phải là dấu hiệu của bệnh Alzheimer?

Ngủ trưa quá mức có thể là dấu hiệu của bệnh Alzheimer nếu nó đi kèm với các triệu chứng khác, chẳng hạn như mất trí nhớ.

Nghiên cứu kéo dài 14 năm với 1.401 người tham gia cho thấy tất cả người lớn tuổi đều có xu hướng ngủ trưa nhiều hơn theo thời gian. Tuy nhiên, khi bệnh Alzheimer tiến triển, thời gian và tần suất ngủ trưa ban ngày tăng gấp đô [1]

Ngủ trưa có gây ra bệnh Alzheimer không?

Bản thân giấc ngủ trưa không trực tiếp gây ra bệnh Alzheimer, nhưng ngủ trưa quá nhiều có thể là một yếu tố nguy cơ. Điều này có nghĩa là nó có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh nhưng không đảm bảo rằng một người sẽ mắc bệnh.

Một nghiên cứu năm 2019 với 2.751 nam giới lớn tuổi cho thấy những người ngủ trưa từ 120 phút trở lên mỗi ngày có nguy cơ suy giảm nhận thức cao hơn 66% trong 12 năm tiếp theo so với những người ngủ trưa ít hơn 30 phút mỗi ngày [2].

Suy giảm nhận thức có thể là dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer.

Giấc ngủ trưa có giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer không?

Ngủ trưa có thể có tác động trung tính hoặc thậm chí tích cực đối với nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, tùy thuộc vào thời gian ngủ trưa.

Như nghiên cứu trên đã chỉ ra, chỉ những giấc ngủ trưa dài mới có liên quan đến suy giảm nhận thức ở nam giới lớn tuổi. Những người ngủ trưa dưới 30 phút không có nguy cơ suy giảm nhận thức cao hơn [2].

Tương tự, một nghiên cứu năm 2021 với 389 người cao tuổi cho thấy giấc ngủ trưa ngắn có thể có lợi cho nhận thức. Những giấc ngủ trưa dưới 30 phút giúp giảm nguy cơ suy giảm nhận thức trong vòng 5 năm [3].

Tuy nhiên, các tác giả nghiên cứu năm 2021 cũng lưu ý rằng giấc ngủ trưa dài có tác động tiêu cực đến nhận thức, nhưng nguyên nhân vẫn chưa được hiểu rõ.

Người trưởng thành ngủ trưa bao nhiêu là bình thường?

Một đánh giá năm 2020 báo cáo rằng ngủ trưa phổ biến hơn ở người lớn tuổi so với người trẻ. Vì vậy, đến một mức độ nào đó, việc một người lớn tuổi ngủ trưa nhiều hơn khi họ già đi là điều bình thường[4].

Một nghiên cứu năm 2016 tại Anh cho thấy 28,6% người trưởng thành ở mọi lứa tuổi có thói quen ngủ trưa, bao gồm cả những người trên và dưới 65 tuổi [5].

Tuy nhiên, một nghiên cứu khác năm 2016 tại Trung Quốc cho thấy 57,7% người lớn tuổi ngủ trưa sau bữa trưa khoảng một giờ, cao hơn đáng kể so với dân số nói chung [6].

Nếu các nghiên cứu về mối liên hệ giữa ngủ trưa và suy giảm nhận thức là chính xác, có thể tốt hơn nếu mọi người ngủ trưa ngắn thay vì ngủ trưa dài, mặc dù cần có thêm nghiên cứu để hiểu rõ mối quan hệ này [7].

Người mắc chứng mất trí nhớ nên ngủ bao nhiêu?

Hầu hết người trưởng thành, bao gồm cả người cao tuổi, cần ngủ khoảng 7–9 giờ mỗi đêm. Điều này cũng áp dụng cho những người mắc chứng mất trí nhớ [8].

Tuy nhiên, lịch trình giấc ngủ có thể khác biệt đối với người mắc bệnh Alzheimer. Bệnh có thể khiến một người cảm thấy quá buồn ngủ vào ban ngày hoặc quá tỉnh táo vào ban đêm [9].

Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) khuyến nghị các biện pháp sau để giúp người mắc bệnh Alzheimer ngủ ngon hơn [10]:

• Hoạt động thể chất: Giúp người bệnh tập thể dục và ra ngoài mỗi ngày. Lên kế hoạch cho các hoạt động bận rộn vào những thời điểm khác ngoài giờ ngủ, chẳng hạn như giao lưu hoặc ăn bữa chính vào buổi trưa thay vì buổi tối.
• Hạn chế caffeine: Chuyển sang các loại trà, cà phê hoặc nước ngọt không chứa caffeine.
• Giới hạn giấc ngủ trưa: Ngủ trưa có thể khiến người bệnh khó ngủ hơn vào ban đêm. Nếu họ có thói quen ngủ trưa ban ngày, hãy giảm dần thời gian ngủ trưa từng 30 phút hoặc một giờ cho đến khi họ ngủ điều độ hơn vào ban đêm.
• Duy trì thói quen ngủ: Thiết lập một lịch trình đi ngủ cố định, bao gồm các hoạt động như đọc sách, nghe nhạc hoặc tắm nước ấm. Cố gắng thực hiện các thói quen này vào cùng một thời điểm mỗi tối.
• Tạo môi trường yên tĩnh: Bật nhạc nhẹ, giảm ánh sáng và tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ. Nếu người bệnh thường thức dậy vào ban đêm, hãy duy trì ánh sáng dịu nhẹ hoặc sử dụng đèn ngủ trong phòng ngủ và hành lang.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ

Những người lo lắng về tình trạng ngủ trưa quá mức hoặc buồn ngủ ban ngày kéo dài hơn 2–3 tuần nên nói chuyện với bác sĩ [8].

Có nhiều lý do khiến một người có thể gặp phải triệu chứng này. Nếu họ không có dấu hiệu của bệnh Alzheimer, họ có thể đang mắc chứng rối loạn giấc ngủ, tác dụng phụ của thuốc hoặc một tình trạng tiềm ẩn khác. Bác sĩ sẽ giúp xác định nguyên nhân.

Nếu một người có tiền sử gia đình mắc bệnh Alzheimer, họ cũng có thể được hưởng lợi từ việc trao đổi với bác sĩ về các cách giảm nguy cơ.

Kết luận

Có thể có một mối quan hệ hai chiều giữa ngủ trưa và bệnh Alzheimer [11]. Điều này có nghĩa là ngủ trưa có thể vừa là dấu hiệu của bệnh vừa là yếu tố nguy cơ làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ tại sao. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng ngủ trưa ngắn dưới 30 phút có thể có lợi cho nhận thức [7].

Ở một mức độ nào đó, người lớn tuổi có xu hướng ngủ trưa nhiều hơn so với người trẻ, nhưng tình trạng buồn ngủ quá mức có thể là dấu hiệu của một tình trạng tiềm ẩn. Nếu ai đó cảm thấy quá mệt mỏi trong hơn 2–3 tuần, họ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Được đánh giá y khoa lần cuối vào ngày 16/08/2023.

Người dịch và đăng: Huong Quach, PhD

Dịch từ bài báo The link between napping and Alzheimer’s được đăng trên tạp chí Medical News. Link bài báo: Link https://www.medicalnewstoday.com/articles/napping-and-alzheimers#summary

 

Ref:

[1] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35297533/  

[2] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6699896/

[3] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8401113/

[4] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7992388/

[5] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5084679/

[6] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6487643/

[7] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8401113/

[8] https://www.nia.nih.gov/health/sleep/sleep-and-older-adults

[9] https://www.medicalnewstoday.com/articles/how-to-fix-sleep-schedule

[10] https://www.nia.nih.gov/health/sleep/managing-sleep-problems-alzheimers-disease

[11] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35297533/