Người bệnh đóng vai là gì?

Người bệnh đóng vai (Standardized Patient - SP) là người được đào tạo để thể hiện một tình huống lâm sàng giống như một người bệnh thực tế nhằm phục vụ cho mục đích giảng dạy, đánh giá, hoặc cả hai. Người bệnh đóng vai được huấn luyện dựa trên một kịch bản từ một ca bệnh thực tế. Những SP được đào tạo và tập huấn kỹ lưỡng để gần như không thể phân biệt với người bệnh thật - điều này mang lại những ưu điểm của cả hai khía cạnh!

Nhiệm vụ của SP là giúp tái hiện một cách chân thực tình trạng bệnh cho người học và thực hiện điều này một cách nhất quán, có thể đo lường được. Nhiều SP có thể được huấn luyện để thực hiện cùng một ca lâm sàng, dù người học tương tác với bất kỳ SP nào, họ cũng sẽ nhận được cùng một thông tin và phản ứng, trong khi mỗi lần tương tác vẫn có sự độc đáo riêng. Cách này giúp chương trình giảng dạy và kiểm tra người học một cách chính xác dựa trên một tiêu chuẩn cho mỗi ca bệnh.

 

Hình 1. Sử dụng SP trong giảng dạy hỏi bệnh

Tại sao sử dụng Người bệnh đóng vai?

Người bệnh đóng vai (SP) không có thành kiến và không tập trung vào việc tìm kiếm vấn đề về sức khỏe bản thân hay kế hoạch điều trị, vì vậy SP có thể tập trung vào hành động của người học và hỗ trợ họ khi thấy phù hợp và cần thiết. Đồng thời Người bệnh đóng vai mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho các chương trình giáo dục y khoa và sức khỏe, giúp cải thiện chất lượng đào tạo và đánh giá người học.

1. Tính sẵn có

Người bệnh đóng vai giúp các cơ sở giáo dục y khoa giảm sự phụ thuộc vào người bệnh thật, đặc biệt là trong các tình huống phức tạp, đồng thời đảm bảo tính liên tục và sẵn có của các kịch bản lâm sàng. Các giảng viên có thể tạo ra môi trường học tập tối ưu, dựa trên kinh nghiệm của người học và các mục tiêu của buổi học thay vì phải điều chỉnh buổi học theo vấn đề của người bệnh thật.

2. Tính chuẩn hóa

Người bệnh đóng vai được đào tạo để tái hiện một kịch bản một cách nhất quán cho mỗi lần, cho phép mỗi người học có cơ hội học tập giống nhau. Mỗi người học sẽ được tiếp xúc người bệnh có biểu hiện bệnh giống nhau, được thể hiện một cách nhất quán. Tính chuẩn hóa cho phép giảng viên và người học so sánh và đối chiếu giữa các màn đóng vai khác nhau.

Kiểm tra kỹ năng chăm sóc người bệnh của người học bằng Người bệnh đóng vai đảm bảo đánh giá chính xác, đáng tin cậy và công bằng hơn. Mỗi người học đều gặp cùng một tình huống lâm sàng, do đó kết quả đánh giá không bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt giữa các người bệnh thật.

3. Thực hành

Người học có cơ hội thực hành kỹ năng hỏi bệnh hoặc kỹ năng khám lâm sàng trong một môi trường an toàn. Người bệnh đóng vai được đào tạo để cung cấp một môi trường nơi người học có thể thực hành cách tiếp cận hỏi bệnh cụ thể, hoặc thử nghiệm một phương pháp khám lâm sàng mới lần đầu tiên mà không ảnh hưởng đến sự thoải mái, kín đáo hoặc an toàn của người bệnh "thật". Người học cũng có cơ hội trải nghiệm các tình huống cảm xúc căng thẳng như bạo lực gia đình, thông báo tin xấu hay xử lý người bệnh giận dữ. Điều này giúp người học chuẩn bị tốt hơn khi gặp những tình huống tương tự trong thực tế lâm sàng.

Các cuộc gặp với người bệnh đóng vai tập trung vào người học thay vì người bệnh, giúp bảo vệ việc chăm sóc người bệnh thật trong môi trường lâm sàng. Vì người bệnh đóng vai được đào tạo kỹ lưỡng, người học có thể thực hành trong môi trường an toàn, nơi các lỗi lâm sàng có thể được sửa chữa ngay lập tức. Điều này giúp người học có cơ hội học hỏi từ những sai sót mà không gây hại đến sức khỏe người bệnh thật.

Hình 2&3. Sử dụng SP trong giảng dạy thông báo tin xấu cho người bệnh và người nhà

4. Khả năng thích ứng

Các ca bệnh mà người bệnh đóng vai thể hiện có thể được điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu của người học, từ đơn giản đến phức tạp hơn.

5. Tính linh hoạt

Người bệnh đóng vai là một công cụ giáo dục linh hoạt. Quá trình hỏi bệnh hay thăm khám có thể sử dụng phương pháp "đóng băng" để thảo luận một vấn đề, hoặc nếu xuất hiện một vấn đề cần được hỗ trợ, thì giảng viên sẽ sử dụng kỹ thuật gọi là "tạm dừng và tiếp tục" để đưa ra gợi ý hoặc chỉ dẫn cho người học. Chương trình học có thể điều chỉnh các kịch bản từ đơn giản đến phức tạp, phù hợp với trình độ của người học. Ngoài ra, người bệnh đóng vai có thể được yêu cầu thay đổi hành vi hoặc phản ứng để phù hợp với từng tình huống học tập cụ thể, chẳng hạn với nhiều sự giận dữ hoặc phản kháng hơn, nhằm tối ưu hóa trải nghiệm học tập của người học.

6. Đưa ra phản hồi

Người bệnh đóng vai được đào tạo để cung cấp phản hồi về cách cư xử chuyên nghiệp, thái độ và kỹ năng giao tiếp của người học.

Phản hồi được đưa ra ngay lập tức và từ góc nhìn của người bệnh. Phản hồi thường mang tính duy nhất và có thể là nguồn thông tin mà người học nhận được từ người bệnh về kỹ năng giao tiếp hoặc kỹ năng lâm sàng của họ. Phản hồi từ " Người bệnh đóng vai giúp người học nhận ra điểm mạnh và điểm cần cải thiện, đặc biệt từ góc nhìn của người bệnh.

Tóm lại, việc sử dụng Người bệnh đóng vai không chỉ giúp sinh viên phát triển kỹ năng cần thiết một cách hiệu quả mà còn mang lại lợi ích về tính nhất quán, linh hoạt và khả năng đánh giá công bằng.

 

Thông tin tham khảo: How Standardized Patients Can Benefit Your Program – School of Medicine, University of Pittsburgh.

 

Trung tâm Thực hành Mô phỏng Y khoa: https://cmp.duytan.edu.vn/trung-tam-mo-phong-y-khoa 

 

Tác giả: ThS. Hồ Thu Hương

Người duyệt bài: ThS. BS. Nguyễn Đình Tùng

Người đăng bài: ThS. Dương Thị Ngọc Bích