Rắn lục Văng viêng_Protobothrops flavirostris Grassby-Lewis, Brakels, Maury, Sitthivong, Frohlich, Pawangkhanant, Idiiatullina, Nguyen & Poyarkov, 2025, một loài rắn lục đặc hữu của dãy núi đá vôi mới đặc hữu được mô tả cho khoa học từ Lào

Các nhà nghiên cứu đến từ Anh, Lào, Thái Lan, Việt Nam (Đại học Duy Tân) và Nga phát hiện và mô tả một loài rắn lục thuộc giống Protobothrops tại Lào dựa trên các bằng chứng hình thái và sinh học phân tử (gen ti thể và gen nhân) được đăng tải trên tập san Herpetozoa.

Theo ThS. Nguyễn Văn Tân (Đại học Duy Tân, đồng tác giả chịu trách nhiệm chính của dự án này), loài mới Protobothrops flavirostris có đặc điểm chuẩn đoán như sau: vảy lưng xếp thành 23–21–17 hàng, tất cả đều có gờ nổi; vảy bụng 215; vảy dưới đuôi 79, tất cả đều có dạng ghép đôi; vảy môi trên 7–8; vảy môi dưới 10; không có phần nhô ra dạng sừng trên vảy trên mắt; đầu có hình tam giác với hoa văn đặc trưng dạng mũi giáo trên bề mặt lưng; ba sọc dọc mờ màu đen trên mõm; đầu có màu nâu đen với các vảy mõm, vảy trước mắt, vảy má và hai vảy môi trên trước cùng phần trước của vảy trên mắt có màu vàng-cam; bề mặt lưng và đuôi có màu nâu hoặc nâu xám, lưng có các đốm lớn màu nâu đỏ sẫm dạng chữ thập, viền đen, một số đốm liên kết tạo thành đường ziczac gián đoạn và một hàng đốm lớn màu nâu ở hai bên bụng.

Hình 1. Rắn lục Văng viêng_Protobothrops flavirostris (Vang Vieng lance-headed pit viper)

Loài mới khác với loài có hình thái tương đồng Protobothrops kelomohy (đặc hữu của Thái Lan) ở sự khác biệt đáng kể trong trình tự gen ty thể cyt b (p = 7,8%).

Hình 2. Cây phát sinh loài Maximum Likelihood (ML) của giống Protobothrops được xây dựng từ phân tích 6092 bp của các trình tự gen cyt b, ND4, 12S rRNA, 16S rRNA, COI, c-mos và RAG1.

Hiện tại, loài này chỉ được biết đến trong khu rừng nhiệt đới trên núi đá vôi thuộc tỉnh Viêng Chăn, phía bắc Lào (độ cao 362 m so với mực nước biển). Chúng tôi đề xuất xếp loài này vào hạng Nguy cấp (EN) theo các tiêu chí của Danh lục Đỏ IUCN.

Hình 3: Phân bố của các loài thuộc giống Protobothrops ở Đông Dương

Nghiên cứu này không chỉ mô tả loài mới thuộc giống Protobothrop mà còn cung cấp thêm các thông tin liên quan đến phân loại của giống Protobothrop

Nguồn tham khảo:

Tác giả: ThS. Nguyễn Văn Tân

Người duyệt bài: TS Phan Quốc Toản

Người đăng bài: ThS. Nguyễn Văn Tân