📌 Giới thiệu
Phân họ Isometopinae (Hemiptera: Miridae) là một trong những nhóm bọ xít thực vật bí ẩn nhất trên Trái Đất. Với kích thước rất nhỏ và khó thu thập, nhóm này nắm giữ chìa khóa để hiểu quá trình tiến hóa sớm của họ Miridae – họ bọ xít lớn nhất thế giới. Do mẫu vật hóa thạch cực kỳ hiếm và phân tán, kiến thức trước đây về lịch sử tiến hóa của Isometopinae còn rất hạn chế.

🔬 Công bố mới nhất
Một công trình quốc tế do TS. Junggon Kim và cộng sự dẫn đầu, vừa được đăng trên Zoologica Scripta (2025), đã thực hiện phân tích phát sinh chủng loại toàn diện đầu tiên của Isometopinae, tích hợp dữ liệu từ cả loài hiện sống và hóa thạch. Đây là một trong số rất ít nghiên cứu trên thế giới đưa nhiều hóa thạch quý hiếm vào khung phân tích hệ thống học.

Hình. Cây phát sinh chủng loại của phân họ Isometopinae dựa trên 37 loài, bao gồm 7 loài hóa thạch. Các nhánh màu đỏ biểu thị vị trí của hóa thạch trong phân tích. (Nguồn: Kim et al., 2025, Zoologica Scripta)

📈 Những phát hiện chính

• Xây dựng cây phát sinh chủng loại toàn cầu đầu tiên của Isometopinae dựa trên 37 loài, trong đó có 7 loài hóa thạch quý hiếm.

• Lần đầu tiên, xác lập được một hệ thống phân loại toàn diện và ổn định cho Isometopinae.

• Phát hiện và mô tả Electroisopini trib. nov., một tộc mới gồm các loài hóa thạch từ kỷ Eocene, giữ vị trí nhánh sớm nhất trong phân họ.

• Khẳng định tính đơn ngành của Isometopinae và đa số các tộc, đồng thời điều chỉnh: chuyển chi Corticoris từ Myiommini sang Isometopini.

• Chứng minh hóa thạch không chỉ là tư liệu bổ sung mà còn đóng vai trò trung gian, giúp làm sáng tỏ tiến hóa hình thái và lịch sử phân bố địa lý.

• 

Hình. Hóa thạch Isometopinae trong hổ phách Eocene. Đây là những mẫu cực kỳ hiếm, đóng vai trò then chốt trong việc tái dựng lịch sử tiến hóa của nhóm. (Nguồn: Kim et al., 2025, Zoologica Scripta)

🌿 Ý nghĩa khoa học

• Giải quyết các tranh cãi phân loại tồn tại hàng thập kỷ.

• Cung cấp nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về tiến hóa của họ Miridae.

• Khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong nghiên cứu đa dạng sinh học toàn cầu, nhờ sự hợp tác quốc tế và khai thác thành công nguồn dữ liệu hóa thạch hiếm.

• 

Hình. Ảnh hiển vi điện tử quét (SEM) cấu trúc đầu và ngực của các loài Isometopinae, cho thấy đặc điểm hình thái quan trọng dùng trong phân tích phát sinh chủng loại. (Nguồn: Kim et al., 2025, Zoologica Scripta)

📌 Kết luận
Bằng việc tích hợp hóa thạch vào phân tích phát sinh, nghiên cứu này đã mở ra một bước ngoặt trong hiểu biết về tiến hóa Isometopinae. Công trình không chỉ có giá trị hệ thống học mà còn là minh chứng cho năng lực của các nhà khoa học Việt Nam trong việc dẫn dắt nghiên cứu mang tầm quốc tế.

📖 Xem chi tiết bài báo tại Zoologica Scripta (2025):
👉 https://doi.org/10.1111/zsc.70010

🔗 Cập nhật thêm tại Trung tâm Nghiên cứu Côn trùng & Ký sinh trùng, Đại học Duy Tân:
👉 https://cmp.duytan.edu.vn/tin-tuc-trung-tam-nghien-cuu-con-trung-ky-sinh-trung-hof