Tuyến nước bọt mang tai là một trong ba tuyến nước bọt chính có vai trò cung cấp nước bọt trong khoang miệng giúp làm ẩm và làm mềm thức ăn. Bệnh lý u tuyến nước bọt mang tai là một trong những bệnh lý thường gặp trong các khối u vùng đầu cổ. Theo WHO (2017), tỉ lệ số ca mắc u tuyến nước bọt hàng năm là khoảng 0.4 – 13.5 trường hợp mỗi 100000 dân.

Bệnh lý u tuyến nước bọt mang tai thường không có những triệu chứng rầm rộ. Bệnh nhân thường chỉ tình cờ phát hiện khi đi khám hoặc sự thay đổi về cân xứng của vùng mặt do sưng vùng má liên quan. Một số bệnh nhân có thể có tình trạng tê da, nóng rát hoặc châm chích vùng mặt. Tuy nhiên, đa số thường không ghi nhận triệu chứng điển hình và chỉ phát hiện khi khối u đã lớn gây nên tình trạng biến dạng mặt.

 

Hình 1. U tuyến nước bọt mang tai

Nguồn: Color Atlas of Oral and Maxillofacial Diseases (2018), Brad W. Neville, Elsevier.

Tuyến nước bọt mang tai nằm ở vị trí có liên quan đến dây thần kinh mặt, là dây thần kinh chịu trách nhiệm chính cho các vận động biểu cảm ở vùng mặt. Những khối u tuyến nước bọt mang tai phát hiện muộn thường có nguy cơ tiến triển thành ác tính và ảnh hưởng đến thần kinh mặt, từ đó gây nên biến chứng như đau nhức, liệt mặt,…

 

Hình 2. Biểu hiện liệt mặt có thể có liên quan đến u tuyến mang tai ác tính

Nguồn: Jacques-Louis David's tumour: An opportunity to study the natural history of a pleomorphic adenoma of the parotid gland - Scientific Figure on ResearchGate.

Hiện nay có nhiều phương pháp xét nghiệm giúp phát hiện sớm tình trạng u tuyến nước bọt mang tai như siêu âm, phim cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ,… Việc thăm khám sớm và kịp thời điều trị có vai trò quan trọng trong việc giảm tỉ lệ tiến triển ác tính của u tuyến nước bọt mang tai.

 

Hình 3. Hình ảnh cộng hưởng từ hỗ trợ chẩn đoán u tuyến nước bọt mang tai

Phương pháp điều trị chủ yếu hiện nay đối với u tuyến nước bọt mang tai là phẫu thuật bóc u kèm bảo tồn dây thần kinh mặt. Việc phát hiện và phẫu thuật sớm giúp giảm thiểu các yếu tố nguy cơ tiến triển ác tính đồng thời hạn chế tổn thương thần kinh mặt trong quá trình phẫu thuật. Vì vậy, nếu có những dấu hiệu bất thường, người dân nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời!

 

Tác giả: BS Lê Trung Thông

Người duyệt: TS. BS Lê Anh Tuân, ThS. BSNT Nguyễn Hà Quốc Trung

Đăng bài: ThS. BS Trần Anh Tuấn